آشنایی با رایج ترین کدها و استانداردهای پایپینگ Piping standards تضمین‌کننده کیفیت و بهره‌وری سیستم لولهکشی و پایپینگ پروژه شما خواهد بود. کدها و استانداردهای پایپینگ از ارکان اصلی در هر سیستم لوله کشی صنعتی در کارخانه‌ها و لوله کشی تاسیسات ساختمانی هستند. یکپارچگی سیستم پایپینگ به ملاحظات اصولی و هماهنگ برای طراحی لولهکشی و ساخت نیاز داشتند، به‌این‌ترتیب کدها و استانداردهای پایپینگ متولد شدند. بازرسی سیستم لولهکشی و اطمینان از اینکه طراحی و ساخت پایپینگ با الزامات مهندسی پایپینگ و ایمنی هماهنگ است، با استانداردهای پایپینگ انجام می‌شود.
در این بخش از دانشنامه آهن نرخ به معرفی دسته‌هایی از رایج ترین کدها و استانداردهای پایپینگ برای انواع تجهیزات لولهکشی در کاربردهای مختلف می‌پردازیم. داخل این مقاله هر آنچه در مورد انواع استانداردهای پایپینگ در صنایع گوناگون نیاز دارید بدانید را خواهید یافت.
در این مقاله می‌خوانید:
- تفاوت بین کدها و استانداردهای پایپینگ codes and piping standards
- کدهای ASME برای لوله‌ها در سیستم لوله کشی و پایپینگ
- استانداردهای ASME برای لوله و اتصالات لوله در پایپینگ
- مزایای کدها و استانداردهای پایپینگ
تفاوت بین کدها و استانداردهای پایپینگ codes and piping standards
سیستم‌های لوله کشی و پایپینگ مجموعه‌ای از قطعات زیر هستند که هر کدام از کدها و استانداردهای پایپینگ مخصوص به خود پیروی می‌کنند:
- انواع لوله pipe and tube
- اتصالات لوله fittings
- انواع فلنج flanges
- واشرها gaskets
- پیچ‌ومهره bolt and nut
- انواع شیرآلات صنعتی Industrial Valves
- انواع لرزه‌گیر صنعتی Expansion joint
- صافی strainer
- بست لوله کشی piping supports یا پایپ رک pipe rack
همچنین در سیستم لوله کشی و پایپینگ صنایع به‌خصوصی درمورد قطعات ویژه نیاز به رعایت کدها و استانداردهای پایپینگ هست. مانند:
- انواع مبدل حرارتی Heat Exchanger
- تله بخار یا استیم تراپ steam traps
- انواع پمپ pump
- حلقه انبساط Expansion Loop
- شیلنگ‌ها hoses
این اجزای مختلف در یک سیستم پایپینگ با تنوع مواد سازنده و با فرایندهای مختلف تولید، در ابعاد و سایزهای مختلف ساخته می‌شوند. برای سهولت شناسایی قطعات تشکیل‌دهنده یک سیستم لوله کشی این کدها و استانداردهای پایپینگ مانند شناسنامه هر جزء عمل می‌کنند.
کدها codes
کدهای لولهکشی معیارهای طراحی را برای انتخاب متریال پایپینگ و بررسی تنش‌های دما و فشار مجاز، همچنین میزان تحمل بار روی قطعه مشخص می‌کنند. علاوه بر این، معیارهایی مانند حداقل ضخامت دیواره لوله، و عکس‌العمل مواد به اثرات فشار داخلی یا خارجی با کدها مشخص می‌شوند. تعیین وزن و ظرفیت تحمل بارهای لرزه‌ای و بارهای زنده، انبساط – انقباض حرارتی نیز بر عهده کدها است.
کدهای لوله کشی قوانین طراحی پایپینگ را برای اتصالات و قطعاتی که استاندارد خاصی ندارند نیز تعریف می‌کنند. لازم به ذکر است که کدهای لوله کشی برای اتصالات یا اجزایی که تحت استاندارد خاصی نظام‌مند شده‌اند، بر همان استاندارد تکیه دارند. استانداردهای پایپینگ قطعاتی مانند زانویی، سه‌راهی‌ها، فلنج‌ها، سوپاپ‌ها و شیرآلات و اتصالات را نیز پوشش می‌دهند که دیگر نیازی به ارائه کدها باقی نمی‌گذارند.
استانداردها standards
استانداردهای پایپینگ شامل قوانین طراحی سیستم می‌شوند و معیارهای مشخص و یکسان شده را برای تک‌تک اجزا تعریف می‌کنند. تعیین الزامات هماهنگ برای اتصالات لولهکشی و معیارهای انتخاب کلاس قطعات یعنی رده‌بندی فشار – دما در حیطه استانداردها است.
به طور عمده دو نوع استاندارد برای قطعات سیستم لوله کشی و پایپینگ وجود دارد:
۱-استانداردهای ابعادی Dimensional Standards
در استانداردهای پایپینگ حیطه عملکرد استانداردهای ابعادی به پارامترهای حجم، سایز، طول، قطر دهانه داخلی و قطر خارجی اجزای پایپینگ مربوط است. هدف اصلی استانداردهای ابعادی استفاده از ابعاد یکسان برای قطعات مشابه است که توسط تولیدکنندگان مختلف تولید می‌شوند. به‌این‌ترتیب فروشندگان تولیدات مختلف با استانداردهای مشخص، قابلیت ارائه طیف وسیعی از قطعات پایپینگ در سراسر جهان را خواهند داشت. هر چند برخی از قطعات بر اساس استانداردهای ویژه ساخت خود تولید می‌شوند، اما الزام رعایت استانداردهای بین‌المللی اطمینان از هماهنگی قطعات را فراهم می‌کند.
۲-استانداردهای مبتنی بر فشار و دما Pressure-temperature standards
استانداردهای مبتنی بر فشار – دما برای قطعات دارای رتبه‌بندی استفاده می‌شوند که حداکثر ظرفیت تحمل فشار و دما در آن قطعه را مشخص می‌کنند. برای آشنایی بیشتر با این دسته از استانداردهای پایپینگ مطلب کلاس فلنج در پایپینگ Flange class in piping را بخوانید.
کدهای ASME برای لوله‌ها در سیستم لوله کشی و پایپینگ
در اینجا به معرفی کدهای ASME برای لوله‌ها باتوجه‌به نوع کاربرد لوله‌ها در صنایع مختلف می‌پردازیم.
کدهای لوله کشی تحت‌فشار ASME B31
انجمن مهندسی مکانیک آمریکا ASME کد ASME B31 را برای اطمینان از ایمنی طراحی و ساخت لوله تحت‌فشار در سیستم پایپینگ ایجاد کرده است.
برخی از کدهای اصلی لوله کشی تحت‌فشار از رایج ترین کدها و استانداردهای پایپینگ Piping standards عبارت‌اند از:
- لوله کشی برق ASME B31.1
که عمدتاً برای طراحی و ساخت لوله در نیروگاه‌های تولید برق و نیروگاه‌های صنعتی استفاده می‌شود. همچنین کد ASME B31.1 برای پایپینگ سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی کاربرد دارد.
- کد ASME B31.3 برای لوله‌های تحت‌فشار پایپینگ فرایندی
در استانداردهای پایپینگ کد ASME B31.3 عمدتاً برای طراحی و ساخت لوله‌های تحت‌فشار موجود در پایپینگ پالایشگاه‌های نفت استفاده می‌شود. کد ASME B31.3 برای لوله‌های تحت‌فشار پایپینگ صنایع شیمیایی، صنایع داروسازی و مواد غذایی، و پایپینگ صنایع برودتی کاربرد دارد. همچنین در لولهکشی کارخانه‌های نساجی، کاغذسازی، تولید رنگ، و پایپینگ کارخانه‌های فرایندی قابل‌استفاده هستند.
همنچنین بخوانید: لوله گالوانیزه در صنعت
- کد ASME B31.4 خط لوله انتقال هیدروکربن
اتحادیه مهندسین مکانیک آمریکا کد ASME B31.4 را برای خطوط لوله انتقال مایعات بین نیروگاه‌ها، پایانه‌ها و ایستگاه‌های تنظیم پمپ ارائه کرده‌اند. در استانداردهای پایپینگ کد ASME B31.4 برای انتقال سیالات نفت خام، میعانات گازی، بنزین طبیعی، گاز مایع، دی‌اکسیدکربن، الکل مایع و فرآورده‌های نفتی مایع است.
- کد ASME B31.5 لوله‌های تبرید و لوله تجهیزات انتقال حرارت
در استانداردهای پایپینگ از کد ASME B31.5 برای طراحی و ساخت لوله‌های تحت‌فشار حاوی سیالات خنک‌کننده استفاده می‌شود.
- کد ASME B31.8 لوله‌های گاز در حملونقل و توزیع گاز
سیستم استاندارد ASME برای خطوط لوله انتقال گاز بین منابع و پایانه‌ها، ایستگاه‌های کمپرسور و توزیع گاز، کد ASME B31.8 را ارائه می‌کند.
- کد ASME B31.9 برای لوله‌های سیستم لوله کشی تاسیسات ساختمانی
کد ASME B31.9 برای لولهکشی تاسیسات ساختمان‌های صنعتی، سازمانی، تجاری و مجتمع‌های آپارتمانی استفاده می‌شود.
- کد ASME B31.11 برای سیستم‌های لوله حملونقل صنایع گوناگون
در استانداردهای پایپینگ از کد ASME B31.11 عمدتاً برای حملونقل دوغاب مواد غیرخطرناک مانند زغال‌سنگ، سنگ معدنی و سایر مواد جامد استفاده می‌شود. کد ASME B31.11 دارای کاربردهای مهم در صنایع معدنی برای انتقال سنگ معدن از معادن به نقاط دیگر و پایپینگ جریان دوغاب است.
استانداردهای ASME برای لوله و اتصالات لوله در پایپینگ
استانداردهای پایپینگ ASME توسط انجمن مهندسی مکانیک امریکا تنظیم و ارائه شده است و شامل شاخصه‌های طراحی و ساخت لوله و اتصالات لوله است.
استاندارد ASME B31.3 در سیستم پایپینگ فرایندی برای بسیاری از تجهیزات لولهکشی رایج استفاده می‌شود.
در اینجا به معرفی قطعات مختلف سیستم لولهکشی بنا به ساختار و کاربرد با رایج ترین کدها و استانداردهای پایپینگ Piping standards می‌پردازیم:
- ASME B16.1 برای انواع فلنج چدنی و اتصالات انتهایی فلنج
- استاندارد ASME B16.3 مربوط به اتصالات رزوه دار چکش‌خوار با کلاس ۱۵۰ و ۳۰۰
- ASME B16.4 شامل اتصالات رزوه‌ای چدنی کلاس ۱۲۵ و ۲۵۰
- استانداردهای پایپینگ ASME B16.5 برای انواع فلنج فولادی و اتصالات فلنج دار
- استاندارد ASME B16.9 برای انواع اتصالات فولادی جوشکاری
- استانداردهای پایپینگ ASME B16.10 مربوط به اتصالات فولادی لب‌به‌لب در دریچه‌ها، به جز اتصالات ساکت و اتصالات رزوه‌ای
- استاندارد ASME B16.11 برای اتصالات فورج، جوش و اتصالات ساکت رزوه دار، همچنین مناسب برای اتصالات جوشی دارای ساکت
- استاندارد ASME B16.20 برای واشر فلزی یا گسکت
همچنین بخوانید: معرفی اتصالات جوشی ساکت فلزی
- ASME B16.21 مربوط به واشر غیر‌فلزی
- استانداردهای پایپینگ ASME B16.28 شامل زانویی و اتصالات فولادی با خمیدگی شعاع کوتاه
- استاندارد ASME B16.34 مربوط به شیرآلات صنعتی با اتصالات رزوه‌ای و انتهای جوش
- استاندارد ASME B16.37 برای تست هیدرواستاتیک شیرهای کنترل
- استانداردهای پایپینگ ASME B16.39 شامل ساختار آهنی چکش‌خوار اتصالات لوله رزوه دار و دارای کلاس ۱۱۵۰، ۲۵۰ و ۳۰۰
- استاندارد ASME B16.42 شامل فلنج‌های چدنی و اتصالات انتهایی فلنج کلاس ۱۵۰ و ۳۰۰
- ASME B16.47 نشان‌دهنده فلنج‌های فولادی با قطر بزرگ از NPS 26 اینچ تا NPS 60 اینچ
- استاندارد ASME B16.48 اشاره به خطوط لوله انتقال فولادی
- ASME B18.20.1 درباره ابعاد پیچ‌ها
- ASME B18.20.2 شامل ابعاد مهره‌ها
مزایای کدها و استانداردهای پایپینگ
- رایج ترین کدها و استانداردهای پایپینگ Piping standards به کاهش هزینه پروژه‌ها کمک می‌کنند.
- پایبندی به معیارهای سنجش جهانی با رعایت کدها و استانداردها طراحی لولهکشی را ساده می‌کند و سرعت و کیفیت بازرسی پایپینگ را افزایش می‌دهد.
- کدها و استانداردهای پایپینگ قابلیت اطمینان سیستم و ایمنی را تضمین می‌کنند.
- شباهت در ملاحظات مهندسی، اصطلاحات، اصول، شیوه‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها؛ در بهره‌وری فرایندها و کیفیت محصول نهایی مؤثر هستند.
- کدها و استانداردها برقراری ارتباط در بخش‌های مختلف مهندسی پایپینگ را آسان می‌کنند.
- استانداردسازی شیوه کار، احتمال عدم تطابق را به حداقل می‌رساند و گستره وسیعی از محصولات را برای جایگزینی در اختیار شما قرار می‌دهد.
برای تکمیل اطلاعات خواندن مقاله سوالات متداول در پایپینگ Piping را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
برای خرید لوله و اتصالات لوله همراه با انواع تجهیزات لولهکشی تحت کدها و استانداردهای پایپینگ با مشاورین ما در آهن نرخ تماس بگیرید.
کیفیت اجزای سیستم لولهکشی و پایپینگ خود را از ما بخواهید.
با ما تماس بگیرید.
نویسنده: ویدا نگهبان
کلمات مرتبط: استانداردهای پایپینگ – کدها و استانداردهای پایپینگ – پایپینگ – سیستم لوله کشی – سیستم لوله کشی صنعتی – لوله کشی تاسیسات –
